Probiyotikler
Probiyotikler, yeterli miktarda alındığında konakçıya sağlık yararları sağlayan canlı mikroorganizmalar olarak tanımlanır (FAO/WHO, 2002). Probiyotikler genellikle Lactobacillus ve Bifidobacterium cinslerinden bakterileri içerir ve bağırsak mikrobiyotasının dengesini koruyarak sindirim sağlığını destekler.
Prebiyotikler
Prebiyotikler, konakçının sağlığını iyileştiren ve bağırsak mikrobiyotasını olumlu yönde etkileyen sindirilemeyen gıda bileşenleridir (Gibson ve ark., 2004). Genellikle inülin ve fruktooligosakkaritler gibi karbonhidratlardan oluşur ve probiyotik bakterilerin büyümesini ve aktivitesini teşvik eder.
Postbiyotikler
Postbiyotikler, probiyotik bakterilerin metabolik ürünleri veya hücre bileşenleridir. Bu bileşikler, bağışıklık yanıtını modüle edebilir ve bağırsak bariyer fonksiyonunu iyileştirebilir (Aguilar-Toalá ve ark., 2018).
Paraprobiyotikler
Paraprobiyotikler, inaktif hale getirilmiş veya ölü probiyotik mikroorganizmalardır. Canlı probiyotiklerin sağladığı yararları sağlamaya devam ederler ve özellikle bağışıklık sistemi üzerinde olumlu etkileri olduğu bildirilmiştir (Taverniti ve Guglielmetti, 2011).
Probiyotiklerin Özellikleri ve Sahip Olması Gereken Kriterler
Probiyotiklerin etkili olabilmesi için belirli kriterlere sahip olması gerekmektedir. İşte probiyotiklerin sahip olması gereken temel özellikler ve kriterler:
1. Güvenlik
Probiyotiklerin güvenli olması esastır. Konakçıya zarar vermemeli ve patojenik özellikler taşımamalıdır. Güvenlik değerlendirmesi yapılırken, özellikle immünokompetan bireylerde kullanılabilirliği önemlidir (Sanders, 2003).
2. Kolonizasyon ve Bağırsağa Yapışma Yeteneği
Probiyotiklerin bağırsak mukozasına yapışma yeteneği, etkili kolonizasyon için kritik öneme sahiptir. Bu özellik, probiyotiklerin bağırsakta uzun süre kalmasını ve konakçıyla etkileşimde bulunmasını sağlar (Ouwehand ve Salminen, 1998).
3. Antimikrobiyal Aktivite
Probiyotikler, patojen mikroorganizmalarla rekabet edebilmek ve onların çoğalmasını engelleyebilmek için antimikrobiyal maddeler üretmelidir. Bu, organik asitler, bakteriyosinler ve diğer antimikrobiyal bileşikler şeklinde olabilir (Parvez ve ark., 2006).
4. Sindirim ve Gastrik Asit Direnci
Probiyotikler, sindirim sistemi boyunca canlı kalabilmelidir. Bu nedenle, gastrik asit, safra tuzları ve enzimlere karşı direnç göstermelidir (Charteris ve ark., 1998).
5. Sağlık Yararları Sağlama Potansiyeli
Probiyotiklerin sağlık yararları sağlaması, klinik çalışmalarla desteklenmelidir. Bu yararlar arasında sindirim sağlığının iyileştirilmesi, bağışıklık sisteminin güçlendirilmesi ve bazı hastalıkların önlenmesi yer alabilir (Vrese ve Marteau, 2007).
Yeni Nesil Probiyotikler
Geleneksel probiyotiklerin yanı sıra, yeni nesil probiyotikler olarak adlandırılan probiyotikler de gelişmektedir. Bu probiyotikler, insan sağlığına daha spesifik faydalar sağlamak üzere tasarlanmış veya genetik olarak değiştirilmiş mikroorganizmalardır. Örneğin, belirli genler eklenmiş probiyotikler, spesifik hastalıkların tedavisinde kullanılabilir (Marco ve Tachon, 2013).
Bu yazıda probiyotik, prebiyotik, postbiyotik ve paraprobiyotikler hakkında genel bilgiler verilmiş ve probiyotiklerin sahip olması gereken kriterler ve yeni nesil probiyotikler üzerine bilimsel literatürden bilgiler sunulmuştur.
Kaynaklar:
FAO/WHO. (2002). Guidelines for the Evaluation of Probiotics in Food.
Gibson, G. R., et al. (2004). Dietary modulation of the human colonic microbiota: introducing the concept of prebiotics. Journal of Nutrition, 125(6), 1401-1412.
Aguilar-Toalá, J. E., et al. (2018). Postbiotics: An evolving term within the functional foods field. Trends in Food Science & Technology, 75, 105-114.
Taverniti, V., & Guglielmetti, S. (2011). The immunomodulatory properties of probiotic microorganisms beyond their viability (ghost probiotics: proposal of paraprobiotic concept). Genes & Nutrition, 6(3), 261-274.
Sanders, M. E. (2003). Probiotics: Considerations for human health. Nutrition Reviews, 61(3), 91-99.
Ouwehand, A. C., & Salminen, S. (1998). The health effects of cultured milk products with viable and non-viable bacteria. International Dairy Journal, 8(9), 749-758.
Parvez, S., et al. (2006). Probiotics and their fermented food products are beneficial for health. Journal of Applied Microbiology, 100(6), 1171-1185.
Charteris, W. P., et al. (1998). Development and application of an in vitro methodology to determine the transit tolerance of potentially probiotic Lactobacillus and Bifidobacterium species in the upper human gastrointestinal tract. Journal of Applied Microbiology, 84(5), 759-768.
Vrese, M. de, & Marteau, P. R. (2007). Probiotics and prebiotics: effects on diarrhea. Journal of Nutrition, 137(3 Suppl 2), 803S-811S.
Marco, M. L., & Tachon, S. (2013). Environmental factors influencing the efficacy of probiotic bacteria. Current Opinion in Biotechnology, 24(2), 207-213.
Comments